Chắc là hoàn cảnh tự nó không thể làm cho ta sung sướng hay đau khổ.Ông tiếp: "Nhờ đó tôi thấy tự chủ được mình.Càng trông họ, tôi lại càng nhớ những năm sung sướng đã qua.Bệnh ấy do nghi ngờ, do dự, sợ sệt quá mà sinh ra.Ví dụ như định để một giờ đào hầm ra, nửa giờ san phẳng đống tuyết, mộtt giờ chêm đống thùng xăng cho được vững, một giờ đục những ngăn chứa sách trong bức tường hầm đựng thức ăn và hai giờ để thay một cây ngang gẫy trong chiếc xe".Nếu Tchaikovsky không bị định mạng cướp mất hạnh phúc, nếu ông không gặp phải người vợ đa nghi, hay thù oán, loạn thần kinh có lẽ chẳng bao giờ ông sáng tác được bản nhạc Symphonie pathétique, ngàn năm bất diệt.Nó giúp tôi tạo ra "một cảnh xanh tươi, mát mẻ, bình tĩnh giữa kiếp trần gió bụi quay cuồng này".Chỉ trong một thời gian ngắn, tôi làm tăng số huê hồng lên gần gấp đôi.Bây giờ tôi điều khiển một xưởng làm bìa dầy trên 450 thợ.Sách bán vẫn không được thật chạy.